Poradnik Niemiecki VAT (Umsatzsteuer)

I. Wprowadzenie

1.1 Zakres tematyczny poradnika

1.2 Dwa podstawowe błędy polskich firm aktywnych na rynku niemieckim

(dotyczy: zwolnienia z niemieckiego podatku VAT/USt i odwrotnego obciążenia niemieckim podatkiem VAT/USt)

1.3 Niemieckie urzędy podatkowe właściwe do obsługi polskich firm

II. Podstawy prawne. Stosowanie odpowiednich przepisów

III. Usługi transgraniczne,  a niemiecki podatek VAT/USt  i podatki dochodowe

3.1 Wprowadzenie w tematykę usług transgranicznych

3.2 Obowiązki sprawozdawcze polskich firm (budowlanych)

3.3 Miejsce świadczenia usługi, czyli gdzie opodatkowanie podatkiem VAT

Przykład 1. Usługa na rzecz niemieckiej firmy, na terytorium Niemiec

Przykład 2. Usługa przewozu osób w Niemczech na rzecz niemieckiej firmy

Przykład 3.  Usługa wykonywana na rzecz niemieckiego konsumenta

IV. Zwolnienie z niemieckiego podatku VAT/USt

4.1 Zwolnienie podmiotowe z niemieckiego podatku VAT/USt

4.2 Zwolnienia przedmiotowe z niemieckiego podatku VAT/USt

V. Stawki niemieckiego podatku VAT (USt)

VI. Odwrotne obciążenie podatkowe w niemieckich przepisach o VAT/USt

6.1 Geneza odwrotnego obciążenia podatkowego VAT/USt

6.2 Procedura odwrotnego obciążenia podatkowego VAT/USt w niemieckich przepisach.  Efekty dla zagranicznych firm

6.2.1 Obrót krajowy towarami wrażliwymi na rynku niemieckim                                     

6.2.2 Usługi różne                  

6.2.3 Odwrotne obciążenie podatkowe dla usług budowlanych

VII. Usługi związane z nieruchomościami położonymi na terytorium Niemiec

7.1 Opodatkowanie podatkiem VAT/USt w miejscu położenia nieruchomości – podstawowa zasada i wyjątki od zasady

Przykład  4. Usługi sprzątania nieruchomości i utrzymania terenów zieleni, świadczone przez polską firmę na rzecz konsumentów polskich i niemieckich

7.2  Różnice pomiędzy usługą  a dostawą towarów do Niemiec, w tym dostawą towarów  z montażem.   Konsekwencje  w podatku VAT/USt

Przykład 5. Dostawa stolarki budowlanej do Niemiec bez montażu i z montażem w miejscu przeznaczenia  (wariantowo)

7.3 Rozstrzygnięcia – co jest usługą związaną z nieruchomością, a co nie jest taką usługą. Stan prawny do końca 2016 roku  oraz  od dnia 01.01.2017 Konsekwencje w podatku VAT/USt

7.3.1 Pojęcie nieruchomości w rozporządzeniu Rady UE nr 282/2011

7.3.2 Cechy usług związanych z nieruchomościami, w rozporządzeniu Rady UE 282/2011

Tabela 1.  Usługi uznane za związane z nieruchomościami

Tabela 2.  Usługi uznane za niezwiązane z nieruchomościami

7.3.3 Usługi udostępniania (wynajmu) sprzętu na potrzeby prac prowadzonych na nieruchomościach

7.4 Usługi związane z nieruchomościami według niemieckiej ustawy o podatku od wartości dodanej Umsatzsteuergesetz (UStG)

7.5 Usługi wynajmu i wydzierżawiania nieruchomości, w tym na cele zakwaterowania osób

Przykład 6. Wynajem (udostępnianie)  miejsc noclegowych

7.6 Usługi budowlane wykonywane na terytorium  Niemiec

7.6.1 Usługi budowlane wykonywane na rzecz niemieckich firm lub niemieckich osób prawnych

7.6.2  Usługi budowlane wykonywane na rzecz niemieckich osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej (konsumentów)

7.7 Postępowanie w przypadku spóźnionego stwierdzenia (zidentyfikowania) obowiązków podatkowych w niemieckim podatku VAT/USt

VIII. Usługi przewozu osób przez terytorium Niemiec

8.1 Informacje ogólne

8.2 Metody (procedury)  naliczania i rozliczania niemieckiego podatku VAT/USt od usług przewozu osób

8.2.1 Metoda (procedura) szczególna – Beförderungseinzelbesteuerung

8.2.2 Metoda (procedura) ogólna rozliczania podatku Umsatzsteuer od usług przewozu osób przez terytorium Niemiec

Tabela 3. Ustalenie wartości sprzedaży w metodzie ogólnej (przewóz osób przez terytorium Niemiec i terytorium innych państw)

IX. Sprzedaż nabywcom niemieckim w różnych walutach. Sposób przeliczania na euro (EUR) – na potrzeby rozliczeń niemieckiego podatku VAT/USt

X. Faktury według niemieckich przepisów

10.1 Zasady ogólne dotyczące faktur według niemieckich przepisów

10.2 Zasady dotyczące faktur uproszczonych

10.2.1 Faktury uproszczone według przepisów unijnych

10.2.2 Faktury uproszczone w Polsce

10.2.3 Faktury uproszczone w Niemczech

10.3 Faktura zwykła według niemieckich przepisów

Przykład 7. Faktura dwujęzyczna w sprzedaży wysyłkowej towaru

Przykład 8. Faktura dwujęzyczna na usługę budowlaną, wystawiona w EUR z jednoczesnym przeliczeniem na PLN

Przykład 9. Faktura dwujęzyczna wystawiona w EUR z odwrotnym obciążeniem podatkowym i uwzględnieniem otrzymanych zaliczek

10.4 Niemiecka faktura zaliczkowa (Vorrechnung)

10.5 Niemiecka faktura korygująca ((Korrekturrechnung)

XI. Moment powstania obowiązku podatkowego w podatku VAT/USt

XII. Odliczanie niemieckiego podatku VAT (USt) z dokumentów zakupu

12.1 Prawo do odliczenia podatku USt na podstawie § 15 ust. 1 UStG

12.2 Prawo do odliczenia podatku USt na podstawie § 33 i § 35 UStDV

Przykład 10. Niemiecka faktura uproszczona (z prawem do odliczenia VAT/USt)

12.3 Brak (wyłączenie) prawa do odliczenia niemieckiego podatku VAT

XIII. Sprzedaż wysyłkowa towarów do Niemiec i do innych krajów UE

13.1 Miejsce opodatkowania VAT sprzedaży wysyłkowej towarów do Niemiec i do innych krajów UE od dnia 01.07.2021 r. 

13.2 Podstawowe skróty i oznaczenia

13.3 Analiza – co jest sprzedażą WSTO, a co nie jest sprzedażą WSTO

13.4 Warunki sprzedaży wysyłkowej towarów w świetle przepisów o VAT, obowiązujących od dnia 01.07.2021 r. 

13.5 Roczny limit sprzedaży wysyłkowej towarów 10.000 EUR (czyli 42.000 PLN)

13.6 Przekroczenie rocznego limitu sprzedaży WSTO i co dalej ?

XIV. System VAT One Stop Shop (VAT OSS)

XV. Sprzedaż wysyłkowa towarów poprzez magazyny (np. firmy Amazon) położone na terytorium Niemiec. Czynności WDT / WNT na terenie Niemien.

XVI. Sprzedaż wysyłkowa towarów – zaświadczenia wynikające z § 22f niemieckiej ustawy o podatku od wartości dodanej (UStG)

XVII. W jakich okolicznościach obowiązuje WDT, a w jakich sprzedaż wysyłkowa towarów z terytorium Polski 

XVIII. Podstawowe obowiązki podatnika w zakresie podatku Umsatzsteuer. Podsumowanie.

XIX.  Potencjalne niemieckie podatki dochodowe polskich firm.  Zasady korzystania ze zwolnień z opodatkowania.

19.1 Niemieckie podatki dochodowe: Einkommensteuer / Körperschaftsteuer

19.2 Podatek od usług budowlanych  (Bauabzugsteuer)

19.3 Podatek dochodowy  od wynagrodzeń pracowniczych (Lohnsteuer)

19.4 Obowiązki sprawozdawcze (informacyjne) polskich firm budowlanych wobec Finanzamt’u po zakończonym roku kalendarzowym

Formularz główny sprawozdania do Finanzamtu w Hameln (Überprüfung der Steuerpflicht in Deutschland)

Załącznik I (Anlage I) do sprawozdania firmy budowlanej

Załącznik II (Anlage II) do sprawozdania firmy budowlanej

Zaświadczenie EU/EWR wydawane przez polski Urząd Skarbowy

XX. Kontrole podatkowe w zakresie Umsatzsteuer. Ogólne zasady

XXI. Zmienne stanowisko polskich organów skarbowych w sprawie opodatkowania polskim podatkiem dochodowym kwot netto / brutto przychodów lub  dochodów uzyskanych w Niemczech

21.1 Geneza stanowiska polskich organów podatkowych (skarbowych)

21.2 Aktualne, indywidualne interpretacje podatkowe w tej sprawie

XXII.  Załączniki – formularze

Załącznik 1. Deklaracja rozliczeniowa Umsatzsteuer w uproszczonej procedurze Beförderungseinzelbesteuerung – dotyczy przewozu osób

Załącznik 2. Deklaracja okresowa Umsatzsteuer – Voranmeldung

Załącznik 3. Główny formularz weryfikacji podatkowej polskiej firmy budowlanej na terytorium Niemiec (do Finanzamtu w Oranienburgu).

Fragment poradnika – wskazówki w zakresie rejestracji polskiej firmy w niemieckim urzędzie skarbowym (Finanzamt):

” (…) Rejestracja taka powinna nastąpić przed wykonaniem pierwszej czynności powodującej powstanie obowiązku w samodzielnym wykazaniu i rozliczeniu podatku Umsatzsteuer. W praktyce zdarzają się spóźnione reakcje podatników (polskich firm). Z dotychczasowych doświadczeń wynika, że podatnicy nie byli karani za spóźnione podjęcie czynności rejestracyjnych. Ważne jest aby w piśmie przewodnim do wniosku rejestracyjnego wyrazić skruchę oraz uzasadnić zwłokę w działaniu. Niezwłocznie po zarejestrowaniu, otrzymaniu decyzji o nadaniu niemieckiego numeru identyfikacji podatkowej (Steuernummer) oraz założeniu konta podatnika na portalu ElsterOnline – należy sporządzić i wysłać elektronicznie zaległe deklaracje podatkowe oraz przelać zaległe zobowiązania podatkowe. Finanzamt’y reagują na bieżąco na uregulowanie zaległości podatkowych, w formie decyzji zobowiązujących podatnika do uregulowania odsetek podatkowych. (…) ”

Fragment poradnika dotyczący zwolnienia z niemieckiego podatku VAT (USt) oraz odwrotnego obciążenia podatkiem VAT (USt):

(…) Polskie firmy aktywne gospodarczo na niemieckim rynku,  często popełniają dwa podstawowe błędy, działając w przekonaniu, że przysługują im takie same prawa  w zakresie niemieckiego podatku VAT (USt),  jak macierzystym firmom niemieckim.          

Pierwszy błąd polega na przekonaniu, że polskiej firmie przysługuje na terenie Niemiec prawo do zwolnienia z podatku VAT (USt).  Nie jest to prawda (szczegóły dalej).

Drugi błąd polega na przekonaniu, że polska firma (podwykonawca) wykonująca na terenie Niemiec usługi na rzecz innej polskiej firmy (wykonawcy głównego), ma prawo przenieść na takiego nabywcę obowiązek rozliczenia niemieckiego podatku VAT. Mówimy tu o procedurze odwrotnego obciążenia podatkowego (ang. reverse charge).  (…)

Fragment poradnika dotyczący obowiązków sprawozdawczych polskich firm budowlanych, świadczących usługi budowlane na terytorium Niemiec:

(…) Polskie firmy świadczące fizycznie usługi na terytorium Niemiec (w szczególności firmy budowlane), zobowiązane są do składania (przesyłania)  do Finanzamt’u  za każdy zakończony rok podatkowy – swego rodzaju sprawozdania.
Podstawowym celem tego sprawozdania jest ustalenie, czy na terenie Niemiec powstały lub nie powstały w zakończonym roku kalendarzowym obowiązki podatkowe w zakresie podatków dochodowych:
– od wynagrodzeń pracowników delegowanych do pracy w Niemczech,
– od przychodów lub dochodów firmy (przedsiębiorcy) uzyskanych  na terenie Niemiec.
Właściwy Finanzamt wyznacza danej firmie pisemnie termin na złożenie (przesłanie) takiego sprawozdania. Zazwyczaj jest on określony w decyzji rejestracyjnej i wyznaczony jest jako obowiązujący  do odwołania lub do jego zmiany.  Zwykle jest to termin do 31 lipca następnego roku (…)

Fragmenty poradnika dotyczące rozliczania niemieckiego podatku VAT (USt) od usług przewozu osób przez terytorium Niemiec:

” (…) Zgodnie z § 18 ust. 12 niemieckiej ustawy o podatku od wartości dodanej (UStG) przedsiębiorcy zagraniczni (nieposiadający siedziby działalności albo miejsca zamieszkania na terenie Niemiec), dokonujący przewozu osób przez terytorium Niemiec autobusami niezarejestrowanymi w Niemczech (a zarejestrowanymi np. w Polsce), którzy nie będą korzystali z uproszczonej procedury rozliczania podatku Umsatzsteuer, a zatem będą korzystali z procedury ogólnej
– są zobowiązani wraz z wnioskiem rejestracyjnym podatnika składanym do Finanzamt’u, złożyć też wniosek o wydanie zaświadczenia na każdy autobus, którym będą dokonywane przewozy osób przez terytorium Niemiec.
Przy czym przez autobus na potrzeby tych przepisów rozumie się pojazd, który z uwagi na swoją budowę i przeznaczenie nadaje się do przewozu więcej niż dziewięciu osób wraz z kierowcą. Jest to zresztą zgodne z definicją autobusu zawartą w § 30d niemieckiej ustawy o dopuszczaniu do ruchu drogowego StVZO. (…)”

” (…) Przewoźnik wykonujący usługi transportu osób na terytorium Niemiec, rozliczający się z podatku Umsatzsteuer metodą (procedurą) ogólną, ma m.in. następujące obowiązki: (…)

2) Prowadzić dla każdego okresu rozliczeniowego (miesiąc lub kwartał), określonego przez Finanzamt dla danego przewoźnika, ewidencję rozliczeniową podatku Umsatzsteuer w formie Tabeli nr 3 (opisana dalej). (…)”

Fragment poradnika dotyczący zmiany stanowiska polskich organów skarbowych w sprawie opodatkowania polskim podatkiem dochodowym dochodów lub przychodów opodatkowanych niemieckim podatkiem VAT/USt:

(…) Wszyscy trzej dyrektorzy tych różnych Izb Skarbowych ( w Bydgoszczy, w Łodzi  i w Poznaniu) zajęli wówczas identyczne stanowisko w analizowanej sprawie.
Należało zatem wówczas uznać, że było to ugruntowane stanowisko polskich organów podatkowych (skarbowych).
Co prawda wymienione interpretacje dotyczyły indywidualnych spraw poszczególnych konkretnych podatników i nie odnosiły się bezpośrednio do innych podatników.   Jednak interpretacje prawa podatkowego wydane w indywidualnych sprawach stanowią pewnego rodzaju wytyczne dla Urzędów Skarbowych analizujących sytuację również innych podatników.
Ale uwaga – z doniesień prasowych z 2019 roku wynikało, że polskie Ministerstwo Finansów aktualnie ponownie skłania się do kolejnej zmiany swojego stanowiska na to, które było prezentowane pierwotnie (przed 2015 rokiem)
Kierując się tymi doniesieniami, we współpracy z jednym z naszych Klientów, we wrześniu 2019 r. wystąpiliśmy do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej o wydanie interpretacji podatkowej w indywidualnej sprawie tego Klienta.
Klient ten stosował się do stanowiska polskich organów podatkowych prezentowanego w latach 2015 – 2018. To znaczy opodatkowywał polskim podatkiem dochodowym wartości brutto z faktur sprzedaży zawierających niemiecki podatek VAT/USt, a jako koszt uzyskania przychodów traktował niemiecki podatek VAT/USt wykazany w deklaracji  i przelany na rachunek bankowy Finanzamtu.
Dyrektotr KIS w wydanej w listopadzie 2019 r. interpretacji podatkowej uznał takie postępowanie za (…)

Fragment poradnika dotyczący zagadnienia: w jakich okolicznościach obowiązuje WDT (wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów), a w jakich obowiązuje sprzedaż wysyłkowa towarów z terytorium Polski: 

(…) Po stronie polskich firm pojawiają się czasem pytania i wątpliwości, w sytuacji gdy realizując klasyczną sprzedaż wysyłkową towarów przez platformę internetową (np. Amazon, eBay lub inną) na rzecz niemieckiego klienta – klient ten przedstawia się (poprzez dane zapisane na jego koncie w platformie sprzedaży) – jako niemiecka firma z nadanym niemieckim unijnym numerem identyfikacji podatkowej Ust-IdNr (z „DE” na początku).
Pojawiają się wówczas pytania, czy transakcję taką należy:
1)  traktować jako klasyczną sprzedaż wysyłkową towarów,
2)  czy też traktować jako WDT (wewnątrzwspólnotową dostawę towarów),
3)  czy też traktować jeszcze inaczej (np. pojawiają się pomysły, aby opodatkować ją polskim podatkiem VAT, tak jak sprzedaż krajową) (…)

Fragmenty poradnika dotyczący zmian od 1. lipca 2021 r. wynikających z pakietu przepisów o VAT e-commerce (w tym systemu VAT OSS):

(…) Nowe zasady, po zmianach przepisów unijnych i polskich o podatku VAT od dnia 01.07.2021 r., dotyczą potencjalnie każdej firmy zajmującej się sprzedażą wysyłkową towarów do innych krajów Unii Europejskiej (UE). Przy czym sytuacja każdej takiej firmy może być zróżnicowana, w zależności od następujących okoliczności:

a) Przekroczony lub jeszcze nie przekroczony roczny limit sprzedaży wysyłkowej towarów w kwocie netto 42.000 PLN łącznie do wszystkich krajów EU (w tym do Niemiec – dotyczy to również polskich firm będących zarejestrowanymi podatnikami niemieckiego VAT, ta sprzedaż również wchodzi do limitu), w danym roku podatkowym (w 2020 lub 2021 roku lub w kolejnym roku).

b) Korzystanie lub nie korzystanie, albo zamiar korzystania w bliskiej przyszłości: z magazynu położonego na terytorium innego kraju UE (np. magazynu Amazona położonego na terytorium Niemiec).

c) Dokonana już od dnia 01.07.2021 lub jeszcze nie dokonana rejestracja do systemu VAT OSS.

d) Wykonywanie transakcji (czynności) które są transakcjami WSTO i da się je wykazać w systemie VAT OSS (VAT One Stop Shop) i/lub wykonywanie transakcji (czynności) które nie są transakcjami WSTO i w związku z tym muszą być wykazane w klasycznych deklaracjach podatku VAT, wysyłanych bezpośrednio do urzędów podatkowych w innych krajach UE, w tym: wysyłanych do niemieckich Finanzamtów,  niemieckich deklaracji VAT  (Umsatzsteuer-Voranmeldung, Umsatzsteuererklärung, Zusammenfassende Meldung). 

Tak jak dotychczas – obowiązek wysyłania klasycznych deklaracji VAT do innych krajów UE wymaga zarejestrowania w danym kraju w charakterze podatnika VAT.
(…)